Kalendarz rewolucyjny
Pierwszego zamachu na kalendarz gregoriański dokonała Rewolucja Francuska. Z inicjatywy matematyka, G. Romme’a, Konwent powołał specjalną komisję dla opracowania nowego kalendarza, zrywającego całkowicie z obowiązującym dotychczas kalendarzem „papieskim”. Nowy kalendarz, opracowany przez matematyków (Romme’a i Monge’a) i astronomów (Langrange’a i Pingre), uchwalony został 5 X 1793 r. Kilka tygodni później — 24 XI 1793, na wniosek poety Fabre d’Eglantine’a — dokonano w nim poprawek i wydano rozporządzenie w sprawie wprowadzenia go w życie.
Kalendarz rewolucyjny (taką bowiem otrzymał nazwę) znosił erę Dionizego, tj. naszą erę, zastępując ją własną. Jej pierwszy rok zaczynał się 22 IX 1792, tj. od daty proklamacji republiki. Początek roku przypadał więc na dzień równonocy jesiennej. 3 lata zwykłe po 365 dni i 1 rok przestępny składały się na cykl 4-letni, noszący nazwę franciady (Franciade).
Rok składał się z 12 miesięcy po 30 dni, do których dodawano na końcu roku 5 dni uzupełniających, a w latach przestępnych ponadto szósty dzień uzupełniający, zwany „dniem rewolucji”.
Miesiące otrzymały nazwy zaproponowane przez d’Eglantine’a, zaczerpnięte ze zjawisk gospodarczo-przyrodniczych, przy czym trzy miesiące każdej pory roku miały nazwy o jednakowym zakończeniu. A mianowicie:
1. Vendrmiaire — miesiąc winobrania — wrzesień
2. Brumaire — mglisty — październik
3. Frimaire — mroźny — listopad
4. Nivóse — śnieżny — grudzień
5. Pluvióse — deszczowy — styczeń
6. Ventóse — wietrzny—luty
7. Germinal — nasienny — marzec
8. Floreal — kwietny — kwiecień
9. Prairial — łąkowy — maj
10. Messidor — żniwny — czerwiec
11. Thermidor — ciepły — lipiec
12. Fructidor — owocowy — sierpień
Zniesiono tydzień 7-dniowy, dzieląc miesiąc na 3 dekady. Poszczególne dni otrzymały nazwy: Primidi, Duodi, Fridi, Quartidi, Quinłidi, Sextidi, Septidi, Octidi, Nonidi i Decadi. Ostatni dzień dekady (Decadi) i dni uzupełniające były dniami świątecznymi. Oczywiście dobę również podzielono według systemu dziesiętnego. Dzień miał więc… 10 godzin, godzina zaś — 100 minut, z kolei minuta — 100 sekund. Ten mechaniczny podział doby nie wszedł jednak w życie. Pozostał podziałem papierowym.
Nowy kalendarz — choć „rewolucyjny” — stał jednak na gruncie starego. Zmieniła się tylko jego „wewnętrzna” struktura. Podział roku, a także miesięcy, nie budził przy tym entuzjazmu ludności. W praktyce okazał się zresztą nie tak prosty, jak wydawało się jego twórcom. Wiele zastrzeżeń budziło zwłaszcza ograniczenie liczby świąt. „Dni uzupełniające” w końcu roku działały przy tym hamująco w życiu gospodarczym i społecznym.
Pierwszej zmiany tego kalendarza dokonał Napoleon w 1802 r., znosząc podział miesięcy na dekady. W kilka zaś lat później — 11 Nivóse roku XIV ery rewolucyjnej, czyli 1 I 1806 r. naszej ery — kalendarz rewolucyjny przestał obowiązywać. Przywrócono poprzedni — gregoriański.
Ponownie — zresztą na krótko — wprowadziła go Komuna Paryska w 1871 r. Obowiązywał w Paryżu w miesiącach Germinal i Floreal LXXIX r. ery rewolucyjnej, po czym znów wrócono do gregoriańskiego.